'Met een nee tegen woningbouw sta je buitenspel'

Moordrecht – Gerdien Tober-Doorn vindt het goed dat de gemeente Zuidplas de regie heeft genomen bij de ontwikkeling van het middengebied van de Zuidplaspolder. "Met een nee tegen woningbouw houd je je verantwoordelijkheid voor het gebied, maar ben je je invloed kwijt", zegt de oud-wethouder van Moordrecht.

Tober was in de periode 1988-1998 namens de VVD wethouder in het toen nog zelfstandige IJsseldorp. Ze zat amper een jaar op haar post toen de discussie rond grootschalige woningbouw in de Moordrechtse polder ging spelen.

"Gouda had eerder al plannen met het gebied waar nu de wijk Westergouwe wordt gebouwd. In de zeventiger jaren wilde Gouda een gevangenis. Die zou aanvankelijk komen in Goverwelle-Oost, maar daar kwam woningbouw. Vandaar dat Gouda zijn blik richtte op Moordrecht. Het had daarvoor al een stuk grond verworven door middel van de aankoop van een boerderij."
De inwoners van Moordrecht zaten niet echt te wachten op die gevangenis, weet Tober nog goed. "Ik kan me herinneren dat er een bijeenkomst is geweest in de Nederlandse Hervormde Kerk aan de Kerklaan."
Een gevangenis kwam er niet, wel multifunctioneel centrum De Zuidplas. "De gevangenen moesten ergens sporten. We hebben daar destijds nog tweeënhalf miljoen gulden van het Rijk voor gehad. Zo kreeg Moordrecht een voor die tijd groot sportgebouw."

De groeiambities van grote buur Gouda werden begin jaren negentig duidelijk zichtbaar. De druk op de gemeente Moordrecht werd groot. "Op een gegeven moment waren er veertig plannen voor projecten op Moordrechts grondgebied. Van golfbaan tot slibstortplaats, van bedrijvenpark tot grootschalige woningbouw. Wij hebben als gemeente Moordrecht toen besloten om een landschapsstructuur te laten opstellen om er een beetje lijn in te krijgen."
Moordrecht besloot ervoor te kiezen om mee te praten en niet de kont tegen de krib te gooien. "Met een nee zet je jezelf buitenspel. Als je nee zegt houd je je verantwoordelijkheid voor het gebied, maar verspeel je in feite je invloed."
De dreiging van 'annexatie' door Gouda was aanwezig, geeft Tober toe. "Die gedachte toen was niet vreemd, want het was een tijd van gemeentelijke herindelingen. Zevenhuizen en Moerkapelle waren samengegaan, Gouderak en Ouderkerk ook. We wilden het beste voor Moordrecht eruit halen en de risico's voor het verlies van zelfstandigheid indammen."

Dorpse waarden
Gouda had aanvankelijk grote plannen: in de Zuidplaspolder moesten op Moordrechts grondgebied 4800 woningen en een bedrijvenpark komen. Tober: "De bebouwing liep in de plannen tot ver over de Middelweg. Het dorp zou helemaal ingebouwd worden met hier en daar een groenstrook."
Moordrecht kreeg Gouda zover dat het met Waddinxveen om de tafel ging. Uiteindelijk kwam daar een convenant uit dat op 11 februari 1993 is ondertekend. "Het convenant bestond uit meerdere onderdelen. Gouda mocht Westergouwe bouwen op de plek waar dat nu gebeurt en er zou een groenblauwe zone komen. Als Moordrecht mochten we De Brinkhorst bouwen, Waddinxveen De Triangel. Bedrijventerrein Gouwepark, dat op Moordrechts grondgebied ligt, maakte er ook onderdeel van uit. Het is wel leuk om te zien dat meer dan 25 jaar later al deze ontwikkelingen nu plaatsvinden."
De winst van Moordrecht was duidelijk; het kon de dorpse waarden, met veel groen, behouden.

Volgens Tober zijn er qua strategie parallellen te trekken met de huidige situatie. "Ook nu heeft de gemeente de regie gepakt. Dat vind ik goed. Als je het zelf niet doet, loop je het risico dat andere partijen het voor je gaan invullen."
Dat het college de noordoosthoek van het middengebied van de Zuidplaspolder heeft aangewezen als plek voor een zelfstandig nieuw Zuidplas-dorp vindt ze, vanwege bodemkundige redenen, logisch. "Het is de beste grond om op te bouwen."
"De Zuidplaspolder is te verdelen in vlakken. De polder tussen Moordrecht en Nieuwerkerk is restveen. Dat is het slechtste stuk om op te bouwen. Daar wordt Westergouwe nu dus op gebouwd. Op de plek, die nu voor het Vijfde Dorp is aangewezen, ligt klei. Die grond werd door boeren gebruikt als akkerbouw."
Als hoogheemraad van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard speelde Tober van 1999-2004 een actieve rol bij de waterberging in de Zuidplaspolder. "Vanwege het laaggelegen gebied moet vijftien procent van de wijk Westergouwe geschikt zijn voor waterberging. Ter vergelijking: in Rotterdam ligt dat percentage vele malen lager."
Tober benadrukt niet tegen woningbouw te zijn. "Mensen moeten ergens wonen. Er goed over nadenken is een vereiste." (Erik van Leeuwen)