De gemeenteraad van Zuidplas in juni voor het eerst weer bijeen in het gemeentehuis.
De gemeenteraad van Zuidplas in juni voor het eerst weer bijeen in het gemeentehuis. Foto: Erik van Leeuwen

Schoenenpoetsend vergaderen en honderden livestreamkijkers extra

Politiek 246 keer gelezen

Regio – Het voelde bijna ‘ondergronds’. Met een no-go voor fysieke bijeenkomsten waren lokale politici de afgelopen maanden uitsluitend actief online. Hoewel het enthousiasme daarover niet groot was, leverde dat wel veel kijkers op via de livestream. “Vijfhonderd mensen die de vergadering via de livestream volgen, dat vind ik best goed.”

Door Erik van Leeuwen

Bij de eerste ‘fysieke’ raadsvergadering na vier maanden in Zuidplas, twee weken geleden, vlogen twee raadsleden (oppositie en coalitie) elkaar voor de deur van het gemeentehuis in de armen. Zo blij waren ze dat de politieke lockdown voor de gemeenteraad was opgeheven.

Het gebeurde allemaal buiten het zicht van burgemeester Han Weber, die aan de vergadering de handen vol had. “Een kudde van 27 raadsleden uit elkaar houden, is best lastig”, was zijn ervaring. “Online vergaderen was een gedoe, maar weer terug naar de raadzaal had ook wel wat voeten in de aarde.” 

Al was het alleen maar vanwege de ‘georganiseerde’ binnenkomst in de raadzaal en de plaspauzes. De raadsleden hoefden nog net geen nummertje te trekken. “Wat mij betreft mogen de mensen met urgentie eerst”, toonde Weber zich coulant.

In de soep
Bij de burgemeester van Zuidplas kon er wel een lachje vanaf. Dat was een maand eerder wel anders. De eerste onlinevergadering van de gemeenteraad was helemaal in de soep gelopen.

Het college zat klaar, de raadsleden hadden zich achter hun iPad dan wel laptop genesteld, pers en publiek zaten wippend van ongeduld in de huiskamers, maar de verbinding van de livestream liet het afweten. “We werden geklopt door de techniek”, aldus Weber. “Uiteindelijk had dat niets te maken met online vergaderen. Ook in een fysieke setting hadden we een probleem gehad, want vergaderingen moeten openbaar te volgen zijn.”

In Waddinxveen werd al binnen een paar weken een eerste raadscommissie via de digitale snelweg gehouden. “Er zijn zaken die wel konden wachten, maar ook die dringend om besluitvorming vragen”, zegt griffier Frederik van der Dussen over het snelle schakelen van de gemeente. “Ik heb een heel andere kant van mezelf ontdekt de afgelopen periode.”

Toen Van der Dussen de opdracht kreeg om onlinevergaderingen te organiseren, moest hij even slikken. “Ik heb wel een beetje verstand van computers, maar ik ben geen ict’er.”

De eerste vergadering verliep bijna vlekkeloos. “Kinderziektes waren er, maar al doende leert men”, zegt hij. “We hebben van tevoren wel een proefvergadering gedaan. Aan de ene kant heb je de techniek, aan de andere kant de spelregels die je met elkaar afspreekt.”

Weber over Zuidplas: “Daar hebben wij ook van tevoren uitgebreid over gecommuniceerd. Niet dat we tijdens een normale raad door elkaar blèren, maar interrumperen is een stuk makkelijker dan online. Sterker, dat is bijna onmogelijk.”

Handig
Van der Dussen: “De moeilijkheid zit ‘m niet alleen in het inloggen. Wij hebben ook een stemmodus toegevoegd aan het interne raadssysteem. Dat leverde zeker in het begin nog wel eens een probleempje op. Ach, je hebt nu eenmaal raadsleden die handig zijn met de computer, anderen moet je een handje helpen. Volgens mij is het wel steeds professioneler geworden.”

“Het is wel apart, iedereen vanuit zijn eigen huis aan het vergaderen”, reageert Albert Grooten, fractievoorzitter van D66 in Waddinxveen. “Ik zit op zolder. Dat gaat prima. Mijn vrouw klaagt af en toe dat ze mij hoort praten. Dat gaat ten koste van haar nachtrust. Een vergadering online is ook wel wat vermoeiender dan een normale vergadering. Je concentratieboog moet steeds gespannen staan.”

Wie de livestream van de onlinevergadering volgt, ziet een scherm voor zich met alle raadsleden, burgemeester en college. Het is een palet aan mensen met kleurrijke achtergronden. Grooten: “Na de eerste vergadering zijn de meesten een andere achtergrond gaan gebruiken.”

Raymond Boer van de VVD bevond zich in de polders van het Groene Hart, Jannes Berghout en Martijn Kortleven (PCW) bij de Golden Gate Bridge in San Francisco en Sylvia Vink, fractievoorzitter van Weerbaar Waddinxveen, in de eigen achtertuin vol papavers.

In Zuidplas had de fractie van het CDA gekozen voor een geheel groene CDA-achtergrond. Opvallend was ook de huisvesting van de PvdA/GroenLinks-fractie. Wie de schermpjes van Johan Helmer, Jacques Bovens en Martin Damen naast elkaar legde, kwam tot een perfecte puzzel van een zolderkamer ergens in Zuidplas. “We hebben inderdaad bij elkaar gezeten”, biechtte Damen op. “Als fractie moet je ook kunnen overleggen.” En: “Het was wel met anderhalve meter afstand.”

Dat fractie-overleg vond Andrea van der Ploeg (VVD, Waddinxveen) ook maar lastig. “Tussen de bedrijven door zijn we maar gaan groepsbellen via whatsapp. Bij een normale raad trek je je even terug met de fractie voor overleg.”

Verschillende aanpak
De besluitvorming moest doorgaan, maar de aanpak in Zuidplas verschilde dus wezenlijk van Waddinxveen. “Wat kan er doorgeschoven, welk onderwerp heeft meteen besluitvorming nodig”, vat Weber de Zuidplas-aanpak samen. “De nieuwe organisatie voor het sociaal domein kon echt niet wachten.”

In Waddinxveen werd het gewicht van de vergadering langzaam opgebouwd. “Dat was ook het advies van de Vereniging Nederlandse Gemeenten. Dat werkte prima”, aldus Van der Dussen.

Toch is er in Zuidplas en Waddinxveen eensgezindheid over welke vergadermethode de voorkeur heeft. Van der Dussen: “Voor het debat is online niet goed.” Weber: “Raadsleden moeten elkaar in de ogen kijken. Politiek is ook emotie. Die haal je weg door online te vergaderen.”

Daar kan het Waddinxveense raadslid Van der Ploeg zich wel in vinden. Ze uitte onlangs nogal pittige kritiek op een voormalig wethouder. “Dat kwam best hard over. De nuance, die er bij een normale raad wel was geweest, ontbrak.”

Klusjes tussendoor
Voordelen aan online vergaderen zijn er ook. “Het eten van tafel, de computer aan en je zat al in de vergadering. Geen verloren reistijd”, aldus Sylvia Vink. “In plaats van themabijeenkomsten waren er webinars. Kijken en luisteren. Ik heb regelmatig wat klusjes tussendoor gedaan. Schoenen poetsen. Dat zie ik mezelf niet zo snel doen bij een fysieke bijeenkomst.”

De digitale vergaderingen trokken in Zuidplas en Waddinxveen opvallend genoeg veel meer toeschouwers dan de livestream van een fysieke raad.

In Zuidplas was de raad van 17 september vorig jaar met 185 kijkers de best bekeken van de afgelopen acht maanden. De virtuele raad van 26 mei trok 446 kijkers. Weber: “Bijna vijfhonderd man op de publieke tribune, daar ben ik wel blij mee.”

Ook in Waddinxveen is er een verdubbeling te zien van het aantal volgers. Positief volgens Van der Dussen. “Het geeft aan dat we de vergaderingen zo goed mogelijk in beeld moeten brengen.”

De Waddinxveense raad online in vergadering.