Burgemeester Han Weber en Ardien den Toom, het nichtje van Arie den Toom, bij zijn graf.
Burgemeester Han Weber en Ardien den Toom, het nichtje van Arie den Toom, bij zijn graf. Foto: Erik van Leeuwen

Verzetsman 75 jaar na dato geëerd: ‘Arie den Toom was doortastend persoon’

Historie 75 jaar vrijheid 646 keer gelezen

Nieuwerkerk aan den IJssel – Burgemeester Han Weber heeft eer bewezen aan Arie den Toom. Dat gebeurde exact 75 jaar na de herbegrafenis van de verzetsman op de oude begraafplaats in Nieuwerkerk. Ardien den Toom, nichtje van de gefusilleerde verzetsstrijder, woonde de sobere plechtigheid bij.

Door Erik van Leeuwen

De korte herdenking vormde de afsluiting van de vitrine-expositie in dorpshuis De Batavier van de Historische Vereniging Nieuwerkerk (HVN). Die stond geheel in het teken van Arie den Toom, die op 3 april 1945, amper een maand voor de bevrijding van Nederland, werd gefusilleerd.

Bij de korte plechtigheid gingen voorzitter Brord van Westing en Adrie den Boer van de HVN kort in op het leven van Den Toom, die in 1906 in Nieuwerkerk is geboren. Hij verhuisde in 1933 naar Heijplaat in Rotterdam. Tijdens de oorlog vroeg de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers hem om het werk voor onderduikers op Heijplaat op zich te nemen.

Onder de neus van de bezetter
Districtsvergaderingen werden bij hem thuis of bij feestgebouw Courzand, waar hij gebouwbeheerder was, gehouden. “Het maken van nieuwe schepen ging onder streng toezicht van de Duitsers gewoon door. Zijn inzet is daardoor extra bijzonder, omdat hij zijn activiteiten onder de neus van de bezetter organiseerde. Hij moet niet alleen moedig, maar ook een doortastend persoon zijn geweest”, aldus Brord van Westing.

Den Toom verspreidde ook illegale verzetsbladen en zorgde voor persoonsbewijzen. Eind 1944 formeerde hij als plaatselijke commandant een militaire organisatie. Hij werd echter verraden en op 13 maart samen met enkele medewerkers en drie onderduikers opgepakt. 

Welk lot hem te wachten stond, was meteen duidelijk: hij kwam in de dodencel terecht. Hij behoorde tot de twintig slachtoffers die door de Duitsers werden doodgeschoten, als represaille voor de liquidatie van een Nederlandse SS’er.

Afscheid
Den Toom, die 39 jaar werd, wist nog wel een briefje uit zijn cel te smokkelen. Daarin nam hij afscheid van zijn vrouw en familie, onder wie Ardien den Toom. Het inmiddels 75-jarige nichtje legde donderdag 6 augustus, net als burgemeester Han Weber, een bloemstuk bij het graf van Den Toom en zijn echtgenote, die in 1984 overleed.

Op 6 augustus 1945 kreeg Den Toom in Nieuwerkerk een herbegrafenis met BS-eer – de BS waren de Binnenlandse Strijdkrachten. “Het is het enige officiële oorlogsgraf in Zuidplas”, zei Van Westing, die bij de herdenking vertelde over de afscheidsbrief die Den Toom schreef. 

Daarin vroeg de verzetsman om een gebed uit de opera Xerxes van Georg Händel bij zijn begrafenis. De tekst daarvan deelde Van Westing bij de herdenking uit.