Het Vijfde Dorp: zorgen en kansen

Zuidplas – ‘Waar ligt dat Vijfde Dorp nou precies?’ Het is de meest gestelde vraag van de afgelopen weken. Wat op papier al jaren bestond, wordt straks werkelijkheid. Zuidplas krijgt er een vijfde dorp bij en voldoet daarmee aan de opdracht die zij bij de geboorte van de gemeente meekreeg.

Door Erik van Leeuwen

Het is dat Jan Hordijk geen Fries is, anders zou de wethouder Ruimte van de gemeente Zuidplas binnenkort wel eens kunnen zeggen: it giet oan; in het Nederlands: het gaat door. Als straks de Provinciale Staten net als de gemeenteraad hun zegen geven, is de komst van het Vijfde Dorp een feit.

Het dorp in het middengebied van de Zuidplaspolder kent een lange voorgeschiedenis. Begin deze eeuw doken de eerste plannen op voor een aanzienlijk verstedelijkt gebied in de in de negentiende eeuw drooggelegde polder. Er werd gesproken over vijftien- tot twintigduizend woningen. De plannen waren behoorlijk concreet, want de gemeenten in de regio werden door de provincie aangespoord om grond aan te kopen en die in te brengen in de opgerichte grondbank.

De plannen kwamen echter niet tot uitvoer. De financiële crisis, maar ook andere gedachten over inrichting van het gebied, voorkwamen een grootschalige ontwikkeling. De plannen ging in de ijskast om er een paar jaar geleden weer uitgehaald te worden. De financiële markten zijn hersteld en de woningmarkt is in crisis, omdat er veel meer woningzoekenden dan woningen zijn.

Doordat het aantal ‘uitleglocaties’ - plekken waar grootschalig gebouwd kan worden - beperkt is in Zuid-Holland kwam de focus op de Zuidplaspolder te liggen. Met ook de financiële belangen op het spel – de dure grond ‘verpieterde’ in de grondbank en werd in rap tempo minder waard – nam de druk op Zuidplas toe.

Om niet overvallen te worden door partijen van buitenaf, leek het Zuidplas verstandig zelf de regie te nemen. Het college besloot in het najaar van 2017 met een eigen ‘bieding’ te komen. Hoe hoog of laag zetten we in, was de vraag waarmee de gemeenteraad destijds worstelde. 

Grootschalige woningbouw van vijftienduizend woningen en meer werd afgewezen. In plaats daarvan werd gekozen voor vijfduizend woningen aan de bestaande dorpen en vierduizend woningen in het nieuwe dorp in het midden. Het ging bij dat laatste wel om het startaantal. Het waren aantallen, zo dacht de raad, waarmee de huidige kenmerken van het gebied onaangetast blijven.

Zuidplas onderhandelde vervolgens tweeënhalf jaar lang met haar partners: de provincie en Rotterdam als grote spelers. Alle partijen hadden zo hun eisen en even dreigde het de verkeerde kant op te gaan. De motie Nesselande-Oost - een poging van de kant van Rotterdam om opnieuw grondgebied van Zuidplas te annexeren - bracht spanning. Zuidplas, college en raad, week echter niet van hun koers.

Tegelijkertijd was er de opdracht, om op papier, een dorp uit de grond te stampen dat ook financieel realiseerbaar was. Er moest worden gemasseerd, gepraat en af en toe klonken harde woorden. Anderhalve maand geleden werd het ei gelegd en presenteerde het college het resultaat.

Het Vijfde Dorp gaat achtduizend woningen tellen die volgens Zuidplas ook nog eens haalbaar worden voor mensen met een minder dikke beurs. Dertig procent is sociaal en twintig procent goedkope-koop. Om het financieel sluitend te maken zijn ook woningen in de duurdere prijsklassen nodig en ook zullen, in wat nu weilanden zijn, villa’s verrijzen in de Zuidplaspolder.

Die ontwikkeling moet plaatsvinden in een groene omgeving. In het nieuwe dorp zelf, maar ook daarbuiten. Het dorp moet staan voor kwaliteit, maar dat geldt ook voor het groen. 

Er komt ruimte voor bedrijvigheid. Gouwepark en Doelwijk krijgen een tweede vestiging op het grondgebied van Zuidplas. Het dorp zal ook voorzieningen krijgen: een gezondheidscentrum, een school, sportvelden en een supermarkt.

De eerste paal moet 1 juli 2024 de grond in. Met een bouwsnelheid van vijfhonderd woningen per jaar is de verwachting dat het dorp rond 2040 is voltooid.

Het nieuwe dorp gaat plaats bieden aan de vele woningzoekenden in Zuidplas, maar ook van daarbuiten. Tegelijkertijd betekent het nieuwe dorp dat er huidige bewoners en bedrijven moeten wijken. Het nieuwe dorp en de vele inwoners – tussen de vijftien- en achttienduizend is de verwachting – zal ook effect hebben op de druk op het wegennet in de toekomst. Nu al loopt het, tijdens spitsuur, vast op de N219.

Het dorp snijdt niet alleen de overgebleven vrije polder in tweeën, het zorgt voor tweespalt tussen voor- en tegenstanders. De één is bang zijn vertrouwde omgeving te verliezen, de ander ziet kansen om een hoogwaardig dorp te ontwikkelen zoals het nog nooit ontwikkeld is. Velen denken dat het oorspronkelijke karakter van de polder ook met achtduizend woningen behouden kan blijven.

Samenwerking
Of je voor of tegen bent: de impact van de ontwikkeling van het dorp – het wordt tijd voor een naam – is enorm. Die impact verdient journalistieke samenwerking. Met een steuntje in de rug van het provinciaal mediafonds van Zuid-Holland werkt Hart van Holland in zes producties samen met website Gouwe IJssel Nieuws.

Daarbij willen we ons vooral richten op de mensen in Zuidplas. Inwoners van de bestaande dorpen, maar ook toekomstige bewoners van het nieuwe dorp.

 
HvH daagt scholen, kunstenaars/vormgevers, creatieve clubs en alle andere HvH-lezers uit

Wie maakt een logo voor de artikelenreeks ‘Zuidplas groeit’? 

In een serie artikelen onder de titel ‘Zuidplas groeit – het vijfde dorp in wording’ publiceert Hart van Holland, met steun van de provincie Zuid-Holland en in samenwerking met Gouwe IJssel Nieuws en Matimotion (luchtbeelden en video’s), de komende maanden achtergrondverhalen over de ontwikkelingen omtrent de grootschalige woningbouw die Zuidplas wacht. 

De redactie betrekt graag de inwoners bij de totstandkoming van deze serie; te beginnen met het ontwerpen van een passend logo voor deze reeks. 

We dagen dan ook scholen, kunstenaars, creatieve clubs én alle andere HvH-lezers uit een passend logo (op formaat 25 x 5 cm) te ontwerpen voor de volgende vijf producties. 

Ontwerpen zijn welkom bij: smarkus@hart-van-holland.nl 

Deze productie is mede mogelijk dankzij een bijdrage van de provincie Zuid-Holland.

Samenwerkingspartners in deze serie zijn Hart van Holland, nieuwswebsite Gouwe IJssel Nieuws en Matimotion - luchtfoto’s en video’s.