Watertanden van ludieke molenliteratuur

Zevenhuizen - Wat in vroeger tijden zoal van een molenaar verwacht werd staat opgetekend in ‘Instructie voor de Watermolenaars bij den Zuidplaspolder in Schieland’, een document dat onlangs in bezit kwam van de stichting Verzameling Ons Molenverleden, die zaterdag 26 maart van 13.30 tot 16.00 uur de deur weer wijd openzet voor publiek.

Een gulle gever schonk het museum de op 5 april 1861 vastgestelde “Instructie voor de Watermolenaars bij den Zuidplaspolder in Schieland”. De museumbezoeker krijgt bij het lezen inzicht in de plichten en rechten van de molenaars. De dertig molens stonden langs de IJssel bij Nieuwerkerk en Moordrecht en maalden uit op de Hollandsche IJssel. Het overtollige (regen)water van de hele polder werd door deze molens en twee stoomgemalen afgevoerd. Na de drooglegging van de plas waren deze molens nodig om het waterpeil te handhaven en werd het mogelijk de polder te ontginnen en in gebruik te nemen. De stoomgemalen namen het werk van de molens over en vanaf circa 1870 werden de molens afgedankt en verkocht.
Het molenaarschap hield meer in dan het laten draaien van de molen bij mooi weer. Rekening moest worden gehouden met de waterpeilen in zowel de polder, de tussenliggende boezems en uiteraard het peil van de IJssel, waarop werd uitgemalen. Te hoge waterstanden konden desastreus uitpakken wanneer dijken onder de te zware last zouden bezwijken. Een fenomeen dat vandaag de dag nog steeds grote alertheid en dito financiële offers vraagt.
Maar er was meer, zo was er de plicht om bij malende molens steeds bij de molen te blijven en was het verboden “zich ter slapen te leggen”. In het natte seizoen waren poldermolens in werking zolang er water moest worden weggemalen en er voldoende wind was om te malen. Het gebeurde dat bij veel regen en een minder sterke wind gedurende zeventig uur of langer de molens in bedrijf waren en er gemalen moest worden. Zelfs de meest betrokken molenaar hield dat niet zonder slaap uit. Dan was het een zegen als de molenaarsvrouw de malende molen in de gaten kon houden en bij wisselende omstandigheden de molenaar tijdig kon waarschuwen.
In vroeger tijd zijn veel molens afgebrand en dus was preventie belangrijk. In het document staat: ‘de molenaars zullen voorts zorgen dat de watertonnen op de bovenzolders der molens geplaatst, ten allen tijden goed met water gevuld en den dwijlstok en het (h)oostvat bij de hand zijn”. De molenliteratuur is om van te watertanden, voor wie zich graag verdiept in het molenverleden.

Het museum aan de Tweemanspolder 15 is gratis toegankelijk. Op de benedenverdieping heeft de stichting Oud Zevenhuizen-Moerkapelle een tentoonstelling met als thema de Tweede Wereldoorlog ingericht.