Niet bouwen, maar brouwen in de regio
Inmiddels is het aantal ‘stippen aan de horizon’ om te bouwen niet meer te tellen. Ziet ook Zuidplas de Zuidas in Amsterdam als superstip? Wil de politieke ‘vijfde colonne’ geen vijfde dorp? Dat was ooit anders. In 1369 telde Zevenhuizen 124, Nieuwerkerk 90 en Moordrecht 59 gezinshoofden.
De boekhouding van de graaf van Holland leert dat en nog veel meer. Het boek Graaf en Grafiek uit 1978 van ene Dick de Boer gaf er al veel van door. In 1343 stond Zevenhuizen al aan de top. In de twee jaarlijkse ‘beden’, nette belastingen, in de lente en in de herfst, telde dat dorp tweemaal achttien gulden neer. Moordrecht betaalde in de herfst dertien gulden ineens. Nieuwerkerk telde maar tweemaal veertig stuivers neer… Cijfers vertellen soms ook meer.
Zo lag het zwaartepunt van de turfwinning vanaf 1360 hier in Moordrecht en Zevenhuizen. Die moesten jaarlijks aan de baljuw voor hun ‘overdelft’ turfgelden betalen. Vaak deden Goudse pachters dat en dat was voor hen dichterbij. In Gouda ook, heet een voormalige gracht nog Turfmarkt en in Moordrecht is er hoogstens sprake van (een) ‘Veenweg’. In 1514 schreef men vanuit Zevenhuizen dat van de 3100 morgen (kleine hectares) land die hun ambacht groot was er nog maar 100 morgen droog en bruikbaar was. Die ‘Informacie’ was ook voor een belastingheffing en dus misschien wel wat overdreven…
Woonden er in 1514 in Nieuwerkerk 250 mensen die communie hadden gedaan, in Zevenhuizen waren dat er toen ook nog maar 282. (Niet-katholieken waren er nog niet en dus zijn de cijfers vergelijkbaar.)
'Ze spogen er niet in'
Nog interessanter dan de turfnijverheid is dan ook de brouwnijverheid. (Zuidplas wil nu dus meer beroemd worden met bóuwnijverheid….) Bier was de volksdrank bij uitnemendheid. Veel kleine en grotere brouwerijen waren er in steden zoals Gouda, de grootste bierproducent van Europa. De rekeningen verklikken met baten uit de gruit- en hopgelden ook dat er plattelandsbrouwerijen waren. Gruit was een mengsel van kruiden en het latere hop ging niet alleen het bier in voor de smaak, maar ook voor de houdbaarheid. Ze waren zeker belasting waard. Uit Moordrecht én Nieuwerkerk weten we door de grafelijke revenuen van het gruit- en hopgeld dát er gruiters en brouwers actief waren. Een benadering van de brouwproductie is mogelijk. De cijfers van pakweg een stadje als ’s-Gravenzande waren zelfs lager dan die van de plattelandsbrouwerijen in Bleiswijk en Nieuwerkerk, zo vergeleek iemand. Ze ‘spogen er dus niet in’.
Het lijkt niet dat het een exportnijverheid was, zoals in Gouda wel. Hopteelt is ook expliciet bekend van de landerijen rond Gouda. Ook daarop werden natuurlijk weer belastingen geheven: hoptienden.
En tegenwoordig? Van de Bierhoogtweg langs de Tweede Tocht in de latere Zuidplaspolder weet men niet méér dan dat daar in de 19de eeuw een boerderij met de naam Bierhoogt stond. En dat, toen Zevenhuizen zijn straatnamen rond 1930 formaliseerde, ambtenaren eerst toch Bierhoofdweg opschreven. Er volgde een Nieuwe Bierhoogtweg, maar in Nieuwerkerk bleef het Tweede Tochtweg…
Serieus bier
In Moordrecht paste het beter. ‘In de kelders van café Het Posthuis aan de Dorpsstraat wordt sinds kort serieus bier gebrouwen. Brouwer en horecaondernemer Willem de Jong: "Dit is niet eenmalig, hoor. Hier ga ik definitief mee door", aldus de website www.biernet.nl in 2007. Het duurde tot 2009.
Tot slot: in Moordrecht is er mogelijk nog een ‘Brouwerij 1923’ met een bier met de historische naam Traveys uit de tijd van Floris V…
