Ruud Vink woont in Waddinxveen en houdt de tuin zo groen mogelijk.
Ruud Vink woont in Waddinxveen en houdt de tuin zo groen mogelijk. Foto: Ruud Vink

Iedereen kan zijn steentje bijdragen

Algemeen 414 keer gelezen

Operatie Steenbreek. Operatie wat? Juist: Steenbreek, ofwel: het breken van stenen. Dat is de naam van één van de acties die steeds vaker, op steeds meer plekken in Nederland wordt georganiseerd en wat eigenlijk maar één ding inhoudt: vergroenen.

Door Cathy van Klaveren

Omdat het klimaat verandert, is het een onderwerp dat steeds meer aandacht krijgt, van (lokale) overheid tot bewoners. Weg met die stenen, welkom planten. We hebben in Nederland een eindeloze hoeveelheid daken die meer dan perfect zouden zijn als groen sedumdak of om zonnepanelen op te leggen, maar die er nu kaal en grijs bij liggen. Wat te denken van al die voor- én achtertuinen met rijen tegels omdat ‘het onderhoud zo makkelijk is’, of omdat men gewoonweg niet weet hoe een frisgroene tuin aangelegd moet worden.

Het klimaat verandert, de aarde warmt op. De laatste jaren horen we bijna elke zomer een paar keer dat er weer een hitterecord is verbroken. Dit soort extreem weer wordt steeds gewoner. Net als enkele weken geleden, toen het nog zo heet was dat we elkaar tips gaven over hoe we ons huis zo lang mogelijk koel houden (door alles potdicht en donker te houden namelijk, maar goed; gezellig is anders). En afkoelen deed het eigenlijk nauwelijks. De zon was dan wel onder, maar de (versteende) grond en gebouwen laten pas dan hun hitte los. 

Hierdoor kan het op sommige plekken extra heet worden, dat wordt ook wel het hitte-eilandeffect genoemd. Volgens een TNO-rapport uit 2012 heeft in principe elke stad in Nederland hiermee te maken, al is het effect erger wanneer een gebied flink versteend is. Het plaatselijk temperatuurverschil kan zelfs oplopen tot 9 graden.

Tijd voor actie. Een aantal jaren geleden is Stichting Steenbreek in het leven geroepen. De stichting heeft tot doel onnodige verharding in zowel privé- als openbare ruimte te vervangen. De stichting somt op haar website de voordelen hiervan op: ‘Het water kan dan weer in de bodem zakken, de temperatuur in de stad wordt getemperd, fijnstof wordt afgevangen, insecten, amfibieën, vogels en kleine dieren vinden weer een leefgebied, het bodemleven verbetert en mensen voelen zich prettiger en gezonder’.


De voortuin van Ronald Baerwaldt is ook aangepakt. - Foto: Ronald Baerwaldt

Steenbreek zoekt de medewerking van onder andere gemeenten, waterschappen en provincies . Sinds 2015 doen steeds meer partijen mee. Deelnemers hebben de beschikking over een schat aan informatie en jaarlijks worden er meerdere evenementen georganiseerd. Alleen dit jaar verliep het wat anders vanwege corona, zo werd de Groei & Bloei Nationale Tuinweek afgelast die altijd eindigt met het Open Tuinenweekend. Dan zijn de mooiste, groenste, duurzaamste tuinen van het land open voor publiek.

Acties
Onder de paraplu van Operatie Steenbreek worden door steeds meer gemeenten acties georganiseerd, zoals ‘Tegel eruit, plant erin’. In Waddinxveen is deze actie al twee keer georganiseerd, de eerste keer in 2018 in de laaggelegen wijk Zuidplas. Toenmalig wethouder duurzaamheid Gezina Atzema nam de aftrap voor de actie.

In de gemeente Zuidplas vond zo’n tegelinruilactie vorig jaar nog plaats. Onder de noemer ‘Zuidplas groen, tegels wegdoen’ kregen inwoners voor elke vierkante meter tegel een plant. Rob Rosbergen van het Duurzaamheidsplatform en één van de initiatiefnemers van de ruilactie, sprak toen van ‘een klein succesje’.


De vlonder in de natuurvriendelijke tuin van Wendela Scheuierman is een lekker slaapplekje van een egel. - Foto: Wendela Scheuierman

Ronald Baerwaldt uit Waddinxveen heeft ook gebroken met steen. Hij heeft sinds 2018 een hoekwoning en de tuin bij het huis was helemaal versteend. Stapje voor stapje heeft hij de boel aangepakt en verving hij stenen voor groene alternatieven. “Ik moest de tegels nog afvoeren, toen ze werden opgemerkt door iemand die ze graag wilde hebben.” Over circulair gesproken.

Inmiddels is zijn huis te herkennen aan de bramen en rabarber die er groeien. Het groen loopt zelfs van de achtertuin langs de zijkant naar de voorkant. Bang dat bijvoorbeeld zijn bramen worden geplukt door buurtbewoners, is hij niet. Integendeel: “Ik hoop het juist. Als mensen dat doen, zullen ze het nodig hebben.” Klaar is hij nog niet. “Het is een doorlopend project, maar ik doe alles op het gemak. De klinkerstrook naast ons huis staat als volgend project op het programma.”

Plaatsgenoot Wendela Scheuierman heeft ervoor gekozen de tuin zo natuurvriendelijk mogelijk te maken, maar wel op zo’n manier dat haar gezin ook de ruimte heeft. “De kapschuur staat op een vlonder, hier slaapt elk jaar een egel onder. Insecten als bijen en vlinders weten de tuin ook te waarderen en dit jaar hebben we een vijvertje geplaatst, waar dankbaar gebruik van is gemaakt toen het zo warm en droog was.”

Balkon
Een balkon vergroenen is een ander verhaal, maar niet onmogelijk. Perfect is bijvoorbeeld een moestuin(bak) als je geen balkon boven je hebt; regen valt er dan zo op. Je kweekt meteen je eigen groenten en kruiden. Online zijn kant-en-klare bakken te koop, inclusief geschikte zaden om te kweken voor elk seizoen. Er bestaat ook dag-per-dag begeleiding via een app. Er is zoveel mogelijk, dus draag ook een steentje bij.

Handige websites:
- www.steenbreek.nl
- www.makkelijkemoestuin.nl
- er zijn ook subsidies voor vergroenen, kijk hiervoor op de site van de gemeente.
- www.duurzaamzuidplas.nl/de-duurzame-dagen


Makkelijke Moestuin-bak. De app geeft elke dag instructies, met na een paar weken dit resultaat. - Foto: Cathy van Klaveren